هفدهم مهر امسال هم چیزی شبیه همان اتفاق برای ۹بیمار در بیمارستان خصوصی «نگاه» تهران رخ می‌دهد؛ با این تفاوت که این بار تمامی بیماران ناباورانه و نابینا دست در دست همراهان خود، از خیابان گل نبی به خانه‌هایشان بازگشتند.
مسئولان بیمارستان ترجیح دادند بیش از ۷۰روز سکوت کنند تا آنکه بالاخره چند پزشک متخصص آنجا که برخی از آن‌ها از سرمایه‌گذاران این مجموعه نیز هستند، ادامه این سکوت و بی‌توجهی را برنمی‌تابند و خواستار جدیت مدیران بیمارستان در رسیدگی به موضوع می‌شوند.
شست رسانه‌ها که از اتفاق خبردار شد و درباره آن نوشتند؛ رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس که از قضا نامش در میان فهرست پزشکان این بیمارستان دیده می‌شود، از نخستین‌هایی بود که روی خوشی به انتشار خبر نشان نداد. حسینعلی شهریاری با بیان اینکه قرار نیست هر روز همه خبر منتشر کنند، اطلاع‌رسانی از حال و روز این شهروندان و اتفاق رخ داده را خدشه وارد کردن به حیثیت نظام سلامت کشور دانست.
شهریاری گفته است: «بیش از یک ماه از این موضوع گذشته و هر روز گروهی می‌خواهند این موضوع را برجسته کنند و حیثیت سلامت حوزه بهداشت و درمان را که افتخار نظام جمهوری اسلامی است، خدشه‌دار کنند. ممکن است از این اتفاقات بیفتد و قبلاً هم افتاده است، اما نمی‌دانم چرا این‌بار رسانه‌های خارجی هم به آن پرداخته‌اند. این نشان می‌دهد پشت این جریان‌ها اتفاقات دیگری است و ما در داخل باید بگذاریم مراحل قانونی، پیگیری و انجام شود.
چنین مسائلی اعتماد به نظام درمانی را خدشه‌دار می‌کند.اگر شما دامن نزنید و بزرگ نکنید مردم بی‌اعتماد نمی‌شوند. دلیلی ندارد رسانه‌ها هر روز این مسئله را برجسته کنند».
واکنش سؤال‌برانگیز شهریاری به انتشار این خبر در حالی است که سخنگوی همین کمیسیون، دیروز سه‌شنبه در واکنشی متفاوت به خبرگزاری مهر گفت: «کمیسیون بهداشت و درمان به هیچ وجه مردم و به‌خصوص رسانه‌ها را غریبه نمی‌داند و سعی داریم مواردی را که در جامعه مطرح می‌شود، از رسانه‌های داخلی منتشر کنیم. بنده به عنوان سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان به هیچ وجه اجازه نخواهم داد خبر و یا موردی از مردم پنهان شود».
سلمان اسحاقی تأکید کرده به هیچ وجه اجازه نمی‌دهد منتشر نشدن خبری موجب سوءاستفاده مقصران شود.
عمدی یا غیرعمدی؟
«احتمال قوی وجود دارد که عفونت چشمی بیماران نتیجه یک آلودگی عمدی بوده باشد»؛
این مطلب را علی نیلی، رئیس بیمارستان چشم‌پزشکی نگاه با نگاهی مشکوک به اتفاقی که در بیمارستان تحت مدیریتش رخ داده، می‌گوید و ضمن غیرعادی دانستن آن، برای اثبات ادعایش هم تأکید می‌کند: «وزارت بهداشت و دانشگاه شهید بهشتی هم غیرعادی بودن وضعیت را تأیید کرده‌اند و عمدی بودن حادثه به عنوان نخستین احتمال مطرح شده است. شکل عفونت، پرسنل ثابت و بعضی مدارک دیگر نشان می‌دهد احتمالاً عفونت عادی و شرایط عادی پزشکی نداشته‌ایم».
با این‌حال مشاور عالی و جانشین وزیر بهداشت نه اعتقادی به غیرعادی بودن ماجرا دارد و نه عمدی بودن آن.
علی جعفریان می‌گوید: نمی‌توان گفت عمدی در کار بوده؛ اتفاقات ناگواری مانند این، اجتناب‌ناپذیر است و در همه جای دنیا اتفاق می‌افتد؛ باید سیستم هشدار را فعال کنیم که معاونت درمان بیمارستان مربوط به سرعت وارد عمل شده و توانسته خطای انسانی را تشخیص دهد.
این حادثه از نگاه رئیس سازمان نظام پزشکی هم عادی است؛ اما او در این خصوص از عباراتی استفاده می‌کند که چندان به مذاق عده‌ای خوش نمی‌آید. محمد رئیس‌زاده گفته بود: «جراحی همچون رانندگی است، اگر اتوبوسی با وجود همه تمهیدات، چپ کند و افراد فوت شوند هر چند حادثه تأسفباری رخ داده، اما روالی شناخته شده است»!
مقصر، ارز است که بالا می‌رود
حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در تحلیلی دیگر از نابینا شدن ۹بیمار در بیمارستان نگاه و در بیان چرایی این اتفاق گفته است: هنوز به‌طور دقیق علت اصلی نابینایی این بیماران مشخص نیست، اما براساس نظریه اولیه بررسی‌کنندگان این حادثه، یک «کاست» که برای همه این مریض‌ها استفاده شده، آلوده بوده و ایجاد عفونت کرده است، اما این قطعی نیست.
شهریاری نگران است با رسیدن قیمت ارز ترجیحی به ۳۸ یا ۴۵هزار تومان، قیمت همین «کاست»ها که همه خارجی هستند و ارزبری دارند هم بالا برود. آن وقت نه بیمه‌ها هزینه تأمین آن را قبول می‌کنند و نه بیمار توان تأمین هزینه خریدش را دارد؛ بنابراین چاره‌ای نیست که از یک کاست برای چند بیمار استفاده شود.
علی جعفریان، مشاور عالی و جانشین وزیر بهداشت، قصور پزشک معالج را در این اتفاق رد می‌کند و دلیلی هم برای آن دارد و می‌گوید: گویا آنچه باید استریل می‌بوده، استریل نبوده و پزشک معالج نقشی در این موضوع نداشته است، زیرا تعیین اینکه چیزی استریل است یا نه برای پزشک ممکن نیست.
اتاق عمل بیمارستان نگاه مثل اتاق عمل خیلی از بیمارستان‌ها دوربین مدار بسته ندارد، اما آن‌طور که رئیس بیمارستان گفته، دوربین‌های راهروهای بیمارستان را بررسی کرده‌اند، نکاتی غیرعادی دیده و تصاویر آن را به نیروهای قضایی تحویل داده‌اند.
جعفریان هم بدون اشاره به مقصران پرونده و تخصص آن‌ها از پیگیری روند قضایی ماجرا و تعلیق افرادی که کوتاهی کرده‌اند خبر می‌دهد.
البته معاونت درمان وزارت بهداشت در بیانیه‌ای که سه روز پیش، یعنی یکشنبه همین هفته منتشر شد، ضمن ارائه توضیحات مفصلی در خصوص آنچه ۱۷مهر رخ داده بود، به تعلیق دو نفر از کادر اتاق عمل و همچنین مسئول فنی بیمارستان که در خطای احتمالی رخ‌داده مسئولیت داشتند، اشاره کرد.
محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی هم در گفت‌وگویی با یکی از رسانه‌ها قول داد اگر از سوی بیماران نابینا به سازمان نظام پزشکی شکایت شود، این سازمان براساس اصل بی‌طرفی، با جدیت و موازین علمی با خاطیان برخورد کند.
سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم گفته نزدیک دو ماه است که این کمیسیون به این موضوع ورود جدی کرده و با قوه قضائیه هم مذاکره و جلساتی داشته‌اند و قرار است وقتی میزان تقصیرها و میزان جرم‌انگاری‌ها مشخص شد، آن را در قالب یک بسته در اختیار رسانه‌ها و مردم قرار دهند.
وجود عفونت، طبیعی است؟
تقریباً تمام پزشکان و متخصصان پاسخ مشابهی برای این پرسش دارند. علی نیلی، رئیس بیمارستان نگاه ضمن اشاره‌ای به تجربه قبلی خود در این خصوص می‌گوید: جراحی‌های چشمی با سرم انجام می‌شود و وقتی آلودگی در محیط وجود داشته باشد معمولاً شدت عفونت در بیمار اول بیشتر و در بیمار آخر کمتر است، تجربه چنین شرایطی را در سال۱۳۸۵ در بیمارستان چمران داشته‌ام که هفت بیمار در یک روز دچار عفونت شدند. تفاوت اصلی این بوده که شدت عفونت در این بیماران برابر نبوده است، پنج نفر با دارو بهبود کامل پیدا کردند و دو نفر به جراحی نیاز پیدا کرده و پس از آن درمان شدند.
نیلی با اشاره به آمارهای جهانی، درمورد میزان عفونت در این مرکز می‌گوید: از ابتدای امسال تا روز ۱۷مهر بیش از ۱۳هزار عمل جراحی در بیمارستان داشتیم که تا پیش از این اتفاق، فقط دو نفر دچار عفونت شده بودند. براساس آمارهای جهانی، بیشترین عفونت چشم بر اثر عمل جراحی دو در هزار و کمترین آمار چهار در ۱۰هزار نفر است. تعداد عفونت‌های بیمارستان نگاه حتی از حداقل آمار جهانی هم کمتر بوده است. پس از آن تاریخ هم بیش از ۵هزار جراحی در این مرکز انجام شد و هیچ عفونتی نداشته‌ایم.
رئیس‌زاده رئیس سازمان نظام پزشکی هم با اینکه می‌گوید طبق اطلاع بنده، انتقال عفونت از تجهیزاتی رخ داده که جزو فیلد جراحی نبوده است، تأکید می‌کند: عفونت بیمارستانی در همه دنیا رخ می‌دهد و با توجه به قدمت ۲۵ساله این مرکز و انجام روزانه ۱۵۰ جراحی در اتاق‌های عمل این بیمارستان، عفونت بیمارستانی در این مرکز از میانگین کشوری کمتر است.
نتیجه یک فراتحلیل ۲۰ساله که شهریور ۱۴۰۰ منتشر شد، نشان می‌دهد در بازه زمانی سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۷ تعداد ۱۵هزار و ۸۷۱ بیمار دچار عفونت بیمارستانی شده‌اند. مطالعات انجام‌شده میزان عفونت‌های بیمارستانی را بین ۰.۳۲ تا ۹.۱ درصد گزارش کرده بودند. این میزان در مقایسه با آمارهای مراجع بین‌المللی در کشورهای در حال توسعه، به مراتب کمتر است که دلیل آن می‌تواند کم گزارش‌دهی اجباری همه بیمارستان‌های کشور و کمبود منابع برای سنجش عفونت‌های بیمارستانی باشد.
در این مطالعه میزان شیوع عفونت‌های بیمارستانی در بیمارستان‌های ایران، ۰.۰۱درصد گزارش شد که میزان آن به مراتب کمتر از میزان برآورد سازمان جهانی بهداشت (۸.۸درصد) است.
محمدرضا صالحی، رئیس مرکز تحقیقات مقاومت میکروبی و مدیریت مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در همین خصوص می‌گوید: در دو تا سه دهه گذشته یک به‌هم ریختگی، آشفتگی و بی‌نظمی در تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها داشته‌ایم که منجر به پدید آمدن بیمارستان‌هایی پر از میکروارگانیسم‌های مقاوم شده است. وضعیت ما از این نظر در گزارش‌های متعدد پزشکی، بسیار وخیم است.
بخش مراقبت‌های ویژه ما پر از میکروارگانیسم‌های مقاوم است و سایر بخش‌های ما مثل بخش‌های جراحی و بخش‌های داخلی هم با عفونت‌های مختلف و متعددی درگیرند. خود من دست و دلم می‌لرزد وقتی می‌خواهم بیماری را بستری کنم، چرا که می‌گویم نکند برود در بخش و دچار عفونت شود.
صالحی آمار دقیقی درخصوص مرگ بیماران به خاطر عفونت‌های بیمارستانی ندارد اما با تجربه‌ای که دارد، می‌گوید: وضعیت نابسامان است و اگر افرادی نیز بر اثر عفونت‌های بیمارستانی فوت نکنند باز دچار مشکلات جدی می‌شوند.
بیماری داشته‌ایم که باید تحت یک عمل جراحی کوچک قرار می‌گرفت و در نهایت سه تا پنج روز بستری و مرخص می‌شد اما در بیمارستان دچار عفونت و دو تا سه هفته بستری شده و با هزینه‌های زیاد و مشکلات فراوان بهبود پیدا کرده یا حتی فوت کرده است.
بدون تردید آنچه در این خصوص بیش از همه اهمیت دارد ضرورت نظارت بیش از پیش بر مراکز درمانی و بیمارستان‌ها و تلاش برای کاهش میزان شیوع عفونت بیمارستانی است.
این در حالی است که سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس معتقد است ما باید بپذیریم در کشور نظارت درستی درزمینه خدمات در حوزه‌های مختلف به‌خصوص در حوزه بهداشت و درمان نداریم و موارد مختلف را در بیمارستان‌ها شاهد هستیم که با یک سری نارضایتی‌ها در بحث خدمات‌دهی به بیماران همراه است.
رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی در همین خصوص می‌گوید: وزارت بهداشت موظف است سالانه مراکز بیمارستانی را مورد نظارت و ارزیابی قرار دهد و اگر مشخص شود کوتاهی انجام شده، وزارت بهداشت می‌تواند از طریق پایین آوردن درجه اعتبار مؤسسات درمانی با آن‌ها برخورد کند.
چه باید کرد؟
علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ۲۷ آذر امسال در ششمین کنگره بین‌المللی کنترل عفونت و استریلیزاسیون، مواد و تجهیزات پزشکی با بیان اینکه عفونت‌های بیمارستانی به یک موضوع جهان‌شمول تبدیل شده است، گفته بود: حتی در کشورهای توسعه‌یافته هم امروزه عفونت بیمارستانی یک بحث جدی است.
آن‌طور که زالی می‌گوید، امروزه در دنیا ۸ تا ۱۰ درصد احتمال عفونت بیمارستانی در نظر گرفته می‌شود و با توجه به وضعیت اجتماعی، اقتصادی، بار بیماری‌ها، زیرساخت‌ها و مواردی از این دست، گاهی این احتمال ۳۰ تا ۷۰ درصد نیز پیش‌بینی می‌شود.
او معتقد است بخشی از عفونت‌های بیمارستانی می‌تواند از طریق تجهیزات مستعمل رخ دهد. یک ابزار جراحی مستعمل احتمال آسیب بافتی بیشتری دارد و به دنبال استفاده از چنین ابزاری، شانس عفونت بیمارستانی بیشتر می‌شود.
به همین دلیل با اشاره به خطرات استفاده از تجهیزات پزشکی فرسوده، ضرورت بازنگری در استفاده از این تجهیزات را برای کنترل عفونت بیمارستانی مورد تأکید قرار می‌دهد.
عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت هم می‌گوید: عفونت‌های بیمارستانی باید در اعتباربخشی‌ها وزن بیشتری پیدا کنند، آگاه‌سازی و آموزش، نظارت بر دستورالعمل‌های عفونت و رعایت بهداشت دست از عوامل بسیار مؤثر در کنترل و کاهش عفونت‌های بیمارستانی است.
نظر شما